Witajcie w klubie. Recenzujemy świetny finał "Wielkich kłamstewek"

Ryzykowną formułę przyjęli twórcy miniserialu HBO, wodząc nas za nos przez kilka tygodni i uparcie odmawiając odkrycia wszystkich kart aż do samego końca. Wiadomo przecież, że co jak co, ale cierpliwość nie należy do szczególnie mocnych stron współczesnej widowni, więc kazać jej czekać długo na jakiekolwiek rozwiązania wydawało się naprawdę odważnym krokiem. Takim, do którego podjęcia trzeba było się bardzo dobrze przygotować, dając wygłodniałej odpowiedzi masie coś w zamian.

Scenarzysta David E. Kelley i reżyser Jean-Marc Vallée spisali się pod tym względem znakomicie, opowiadając historię grupy matek z Monterey w taki sposób, że prawda o tajemniczej śmierci, którą zasygnalizowano w pierwszym odcinku, szybko zeszła na drugi albo i dalszy plan. Bawienie się cierpliwością widzów to jednak prawdziwe igranie z ogniem, bo granica między podsycaniem zainteresowania a wzbudzaniem irytacji bywa bardzo cienka. W tym przypadku nie przekroczono jej jednak ani razu, prowadząc fabułę ku punktowi kulminacyjnemu z gracją godną linoskoczka.

Tym trudniejsze było to wyzwanie, że "Wielkie kłamstewka" to serial jak mało który predysponowany do binge-watchingu. Coś o tym wiem, bo sześć odcinków przesłane przedpremierowo do krytyków obejrzałem za jednym zamachem, skazując się tym samym na długie tygodnie oczekiwania na finał. To dopiero one uświadomiły mi w pełni, że choć produkcja to wciągająca jak mało co, oglądanie w tradycyjnym tempie wyciąga na powierzchnię takie jej zalety, które giną w maratońskim tempie. Mogliście to zresztą uważnie obserwować na Serialowej, bo od premiery nie było odcinka, którym nie zachwycalibyśmy się w cotygodniowych zestawieniach hitów.

Finał z pewnością tej passy nie przerwie, bo był wisienką na torcie znakomitego sezonu i potwierdzeniem umiejętności twórców. Odwlekanie odpowiedzi, podsuwanie tropów, potęgowanie wątpliwości i sugerowanie różnych możliwych zakończeń – to wszystko, co tak fantastycznie działało w ostatnich tygodniach, pojawiło się raz jeszcze w odcinku zatytułowanym "You Get What You Need" i dopiero tutaj przybrało najdoskonalszą formę. Serial nie rzucił nam bowiem rozwiązania na tacy, ale kazał znów na nie czekać, sprawiając jednocześnie, że wyobraźnia szalała.

Cała godzina została perfekcyjnie zaplanowana. Scenariusz skonstruowano tak, by każdy ze znaczących bohaterów otrzymał swój moment, w którym mogliśmy ujrzeć go jako potencjalnego zabójcę lub ofiarę (a nawet dodano jeszcze nowe elementy układanki, jak Tom grany przez Josepha Crossa). Niemal do ostatniej chwili trzymano nas więc w niepewności, co mogło wydawać się tanim chwytem, ale gdy już poznaliśmy fakty, trudno było oprzeć się wrażeniu, że lepiej się tego nie dało rozwiązać.

Nie chodzi nawet o samo ujawnienie faktu, kto i jak zginął feralnej nocy, ale o dynamiczny i trzymający w napięciu sposób przedstawienia tych wydarzeń. Przynajmniej części rozwiązań można się wszak było domyślać (nawet bez znajomości książkowego pierwowzoru), bo serial wyraźnie zmierzał w ich kierunku. Choćby nie pozwalając Perry'emu i Jane spotkać się twarzą w twarz ani razu w ciągu sześciu odcinków. Nawet jednak jeśli bezbłędnie odgadliście najistotniejsze fakty, w minimalnym stopniu nie umniejsza to satysfakcji z oglądania. Serial wykonał znakomitą robotę w kwestii budowy więzi między widzami a swoimi bohaterkami, sprawiając, że łatwo było lękać się o los każdej z nich i kibicować jedynemu słusznemu finałowi.

Pytanie, czy takiej przewidywalności nie należy poczytywać za wadę? W wielu przypadkach by tak było, ale to nie jest jeden z nich. Wręcz przeciwnie, tego rodzaju zamknięcie było niemal upragnione, co świadczy tylko o jednym – udało się stworzyć postaci, na których nam zwyczajnie zależało. Na tyle ludzkie, że nie przeszkadzały nam ich wady, ba, przyjmowaliśmy je nawet z radością, czując, że dostaliśmy się tam, gdzie niewielu ma dostęp. "Witaj w klubie popaprańców", mówi w pewnym momencie Jane do Madeline. My mieliśmy zapewnione vipowskie członkostwo od samego początku.

Nic więc dziwnego, że wskakiwanie poszczególnych elementów na swoje miejsca odbierało się tu nie jak przejaw marnego scenopisarstwa, lecz jako sprawiedliwość dziejową. "Wielkie kłamstewka" bez dwóch zdań grały na prostych emocjach, ale robiły to w wirtuozerski sposób. Każdy wątek otrzymał dokładnie takie rozwiązanie jakie powinien, nawet gdy wydawało się ono nieco naciągane. Świetnym wyznacznikiem jakości scenariusza jest to, że myśli o wadach przychodzą do głowy dopiero jakiś czas po obejrzeniu odcinka. Wcześniej nie ma na nie miejsca, bo człowiek nerwowo patrzy się w ekran i przeklina własną bezradność wobec zaistniałych wydarzeń.

A dokładnie tak czułem się, oglądając eskalację konfliktu między Perrym a Celeste. Najpierw w milczącym zachwycie podziwiałem, jak na twarzach bohaterek pojawia się zrozumienie, gdy przerażony wzrok Jane sprawiał, że słowa stawały się zbędne, a potem w napięciu obserwowałem, jak sytuacja wymyka się spod kontroli. Krótkie, mocne i intensywne ekranowe przeżycie. Ktoś powie, że kiczowate, zwłaszcza w zestawieniu z rozbijającymi się o skały falami, ale wyjątkowo nie sprawia mi to żadnego problemu. Nie tutaj, gdy nade wszystko czuję ogromną satysfakcję z faktu, że każdy dostał to, na co zasłużył.

Łącznie z widzami, bo widok piątki kobiet i ich radośnie bawiących się na plaży dzieci to obrazek tak piękny, a jednocześnie idealnie podsumowujący całą historię, że mimowolnie chce się uśmiechnąć. "Wielkie kłamstewka" i ich bohaterki przeszły długą drogę w niektórych przypadkach od znienawidzonych rywalek do powierniczek słusznej tajemnicy, a siła tego rozwiązania tkwi w jego prostocie. Wspólna sprawa nie tylko zjednoczyła przeciwniczki, ale też uczyniła wszystko inne błahym. Śmierć Perry'ego w pewien sposób rozładowała wszelkie napięcia, tak jakby z chorego organizmu został wycięty złośliwy guz. Banalne? Owszem, ale jak bardzo na miejscu!

Cieszy też fakt, że znalazło się w tym finale miejsce dla każdego, dzięki czemu wszyscy członkowie fenomenalnej obsady mieli okazję choć raz zabłysnąć, nawet jeśli niekoniecznie na pierwszym planie. Weźmy na przykład takiego Adama Scotta, który całkiem niepostrzeżenie pozbył się brody, co nie przeszkodziło mu ani w odstawieniu świetnego Elvisa, ani w zagraniu rozsądnego Eda, któremu puszczają hamulce (swoją drogą nie, ani Scott, ani James Tupper nie popisywali się wokalnie, zostali zdubbingowani – w przeciwieństwie do Zoë Kravitz, której głos naprawdę słychać w jej scenie). A co z Laurą Dern, po raz kolejny pokazującą ludzkie oblicze Renaty? A równie odrażający, co fascynujący Alexander Skarsgård jako potwór o przystojnej twarzy? A świetna dziecięca obsada?

Można wymieniać praktycznie każdego, choć siłą rzeczy komplementy skupiają się na trójce głównych bohaterek, które błyszczały od początku do końca. Nad geniuszem Nicole Kidman rozpływaliśmy się już nieraz, ale co zrobić, gdy ta daje nam kolejne powody. Czy to jako przerażona ofiara domowej przemocy, czy nieradząca sobie z potwornym bólem i wstydem kobieta, czy wreszcie kochająca matka, gotowa wszystko przezwyciężyć, gdy chodzi o dobro jej dzieci. Kidman przekonuje i porusza w każdej wersji, czyniąc z Celeste zdecydowanie najbardziej skomplikowaną postać tej historii i chcąc nie chcąc, spychając resztę na drugi plan. A przecież i o nich można pisać tylko w superlatywach. Porównajcie choćby Madeline z początku tej opowieści z rozsypanym wrakiem, jakim była w finale – Reese Witherspoon też zasłużyła na owację na stojąco.

Podobnie jak twórcy "Wielkich kłamstewek", którzy dokonali małego cudu, zamieniając na pozór niezbyt interesującą historię w taką, od której nie można oderwać wzroku (i uszu, fantastyczny soundtrack na pewno będzie mi jeszcze długo towarzyszył). Prosta recepta, znakomici twórcy plus świetni wykonawcy, sprawdziła się tu w stu procentach. Amerykanie całkiem głośno domagają się, by serial był kontynuowany, mimo że wyczerpał materiał z książki Liane Moriarty, a ja, myśląc jak bardzo przywiązałem się do tutejszych bohaterek w ostatnich tygodniach, nie potrafię odmówić im racji.